نکات پیش از سخنرانی

- یکی از اصول مهم سخنوری شناخت مخاطب است; زیرا رشته سخنوری، مانند رشته پزشکی، نوعی نسخه‏پیچی است و نسخه‏پیچی پیش از شناخت‏بیمار، کاری مشکل زا و گاه خطرآفرین است . این شناخت می‏تواند در ابعاد گوناگون، مانند بعد فرهنگی، اخلاقی، تربیتی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و علمی، بررسی شود و مورد تامل قرار گیرد . مثلا در بعد علمی، سخنرانی برای استادان حوزه و دانشگاه با سخنرانی برای طلاب و دانشجویان متفاوت خواهد بود .

 - هنگام مطالعه «مطالب‏» برای تدوین محتوای سخن خود به دو چیز، خوب بیندیشید: یکی فهم مطالب برای خود و دیگری روش تفهیم مطالب برای شنوندگان خود که گاه امر دوم از امر اول مهمتر و سخت‏تر است . فی المثل، چنانچه برای «بازاریان‏» و در زمینه «گرانفروشی‏» می‏خواهید سخن بگویید، باید مطالعه و فکر کنید که زشتی گرانفروشی را با روش مستقیم یا با روش غیر مستقیم به آنان تفهیم نمایید .

 - در سخنرانی‏تان - جز در موارد ضرورت - فقط از «یک موضوع‏» سخن بگویید و همان را برای مخاطبان خود خوب پرورش دهید و پخته کنید و از پرداختن به «موضوعات گوناگون‏» و با روش «کشکولی‏» خودداری ورزید; زیرا تبیین خوب و کامل یک موضوع، از بیان ناخوب و ناقص چند موضوع گوناگون بمراتب بهتر و مؤثرتر است .

 - «متنوع‏» سخنرانی کنید تا شنوندگان متنوع شما همگی جذب سخنان شما شوند . از راهکارهای آن، ایجاد تنوع در مواد، ابزارها، قالبها و روشهای سخنوری است . مثلا چون ممکن است در میان شنوندگانتان دانشجویان و دانشوران نیز حضور داشته باشند، از مطالب علمی نیز استفاده کنید . یا چون امکان دارد در میان شنوندگان شما از اهل شعر و ادب هم حضور داشته باشند، از اشعار و قطعات زیبا هم استفاده نمایید . و یا چون احتمال دارد در میان مخاطبانتان کودکان و نوجوانان نیز شرکت کرده باشند، داستانها و خاطرات جالب را نیز بیان کنید .

 - کیفیت و کمیت‏سخن خود را بر مبنای حد «متوسط‏» معلومات و اطلاعات و توان جسمی و فکری و روحی شنوندگان قرار دهید .

- موضوع و مطالب سخنرانی خود را با رعایت ویژگیهای زیر برگزینید: 

•  مورد علاقه گوینده 
•  برخوردار از منابع کافی و معتبر
•  مورد نیاز شنونده 
•  متناسب با شرایط زمان
• متناسب با شرایط مکان
• متناسب با شرایط مخاطبان
• برخوردار از تسلط علمی گوینده بر آن
• مهم از نظر گوینده و شنونده .

نکات پیش از سخنرانی

 - هر یک ساعت‏سخنرانی ممکن است چندین ساعت مطالعه لازم داشته باشد . پس تا می‏توانید، مطالعه پیش از سخنرانی را فراموش نکنید، هرچند سخنور ورزیده‏ای باشید .

 - در آغاز راه، شایسته است که مطالب سخنرانی خود را پیش از اجرا، در خانه و یا محل دیگری تمرین کنید . این تمرین را یا می‏توانید در حضور جمع یا به صورت فردی انجام دهید و یا می‏توانید آن را روی نوار، ضبط نمایید و به آن گوش دهید و سپس نقایص و نواقص آن را برطرف کنید تا به مرور زمان، سخنوری موفق شوید .

 - سخنور باید از نظر ظاهر، مرتب و تمیز باشد . از اینرو، بایسته است که پیش از حضور در جلسه سخنرانی، سر و وضع، چهره، یقه و لباس خود را در آینه‏ای ببینید و پس از اطمینان، به سخنوری بپردازید; زیرا گاهی ممکن است موهای سر، شانه نکرده یا یقه لباس بیرون زده و یا لکه‏ای جوهر یا چربی، روی لباس شما ریخته شده باشد .

- پیش از سخنرانی، به خود تلقین کنید که حامل پیامی هستید و باید آن را بگویید و همه منتظر دریافت پیام شما هستند . از اینرو، ترس و اضطراب کمتری به شما روی خواهد آورد و یا حتی هیچ گونه ترس و اضطرابی به دل شما راه نخواهد یافت .

 - پیش از سخنرانی، درباره آن بیندیشید که چگونه آن را آغاز کنید، چگونه آن را ادامه دهید و چگونه آن را به پایان برید و به طور کلی چگونه آن را بیان نمایید . به طور مثال، آیا سخنرانی خود را با آیه‏ای از قرآن یا حدیثی از معصومان علیهم السلام و یا چند بیت‏شعر آغاز کنید؟ و آیا این آیه یا حدیث و یا شعر، می‏تواند کدام آیه یا حدیث و یا شعر باشد؟

 - برای سخنرانی خود، طرح مناسب و چارچوب کلی داشته باشید و پیش از سخنرانی، آن را برای خود ترسیم کنید تا در هنگام سخنرانی، مطالب را فراموش ننمایید .

 - برای پاسخگویی به پرسشهای احتمالی شنوندگان قبلا خود را آماده کنید . این پرسشها را می‏توانید خودتان با تفکر در موضوع یا با مشورت با صائب نظران در آن موضوع یا با مراجعه به کتابها و منابع نوشته شده در آن موضوع و یا حتی با کمک گرفتن از خود شنوندگان بیابید .

 - قبل از سخنرانی دقت نمایید که اگر نکته‏ای مبهم و تاریک در محتوای سخنرانی شما وجود دارد، آن را روشن و یا حذف کنید .

 - پیش از سخنرانی استراحت داشته باشید و از خوردن غذا به حد اشباع بپرهیزید تا با شکمی پر و انباشته از غذا سخنرانی نکنید . و از خوردن چیزهایی مانند «نوشابه‏» خودداری ورزید.

- شایسته است که چند دقیقه‏ای پیش از وقت، به محل سخنرانی خود بروید و از آنجا دیدن کنید تا از کیفیت و کمیت محل سخنرانی و شنوندگان خویش مطلع شوید .

 - پیش از سخنرانی، تاحدی که می‏توانید، از شرایط فرهنگی، اخلاقی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی شنوندگان خود آگاه شوید و سخنرانی خود را باتوجه به آن شرایط ایراد نمایید . به طور نمونه، اگر مخاطبان شما دارای شرایط اقتصادی ومالی خوبی نیستند، از آنان - برای امور خیریه و مانند آن - کمکهای مالی سنگین و یا حتی هیچ کمک مالی را درخواست نکنید .

 - در صورت لزوم، پیش از سخنرانی، نقشه، لوحه، فیلم، اسلاید، و مانند آن را آماده کنید تا زمان سخنرانی شما با انجام دادن این گونه کارها تلف نشود .

 - در صورتی که پیش از سخنرانی شما کس دیگری نیز سخنرانی می‏نماید، سعی کنید چند دقیقه زودتر از موعد مقرر خودتان، در محل سخنرانی حاضر شوید تا از موضوع و محتوای سخنان او و بویژه مثلا مرثیه‏ای که در پایان سخنرانی‏اش می‏خواند، آگاه شوید . با این کار، هم به این سخنران احترام گذاشته‏اید، و هم از تکرار موضوع و مرثیه برای شنوندگان خود دوری جسته‏اید .

 - برای آرامش بیشتر در سخنرانی، پیش از سخن گفتن چند نفس عمیق بکشید .

- پیش از سخنرانی صدای بلندگو را آزمایش و تنظیم نمایید و فاصله مناسب خود با آن را در نظر بگیرید و تلاش کنید تا صدای نابهنجار و یا سوت دلخراش از آن تولید نشود، مثلا دهان خود را به میکروفون نچسبانید .

- در صورت امکان، از بانیان و برگزارکنندگان مجلس سخنرانی خود بخواهید که هنگام سخنرانی شما از دادن آب، چای، خرما، حلوا، شیرینی و مانند آن، به شرکت کنندگان خودداری ورزند تا تمرکز حواس شما و آنان از بین نرود و کنترل مجلس نیز به هم نخورد .